• Dernek Nedir ? Dernek Nasıl Kurulur ?

Dernek; gerçek veya tüzel en az 7 kişinin kazanç paylaşma dışında, belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek gayesiyle oluşturdukları, tüzel kişiliğe sahip kişi topluluğu olmakla birlikte, ahlaka ve kanuna aykırı bir amaçla dernek kurulması yasaklanmıştır. Bu anlamda sayısal olarak en az yedi kişinin bir araya gelmesi gereken derneklerde, kişilerin fiil ehliyetine sahip olmaları gerekmektedir.Müşterek bir amaç çevresinde birleşen katılan bu kişilere üye denilir. Kanunda gerçek kişiler dernek üyesi olabilmenin yanında tüzel kişilerde üye olabilir.

Bir kişi birliği olan derneklerin temel unsuru üyeleridir. Müşterek bir amaç çevresinde bir araya gelen ve bir dernek kuran gerçek ve tüzel kişiler, bu şekilde tek  başlarına altından kalkamayacakları ortak gayeye bir dernek çatısı altında hep beraber ulaşmayı hedeflemişlerdir. İlk başta kurucuları ile sınırlı bir etki alanına sahip olan bu dernek, kendisine katılmalar arttıkça sosyal hayatta etkisini artırır ve böylece amacına ulaşmanın kapılarını aralar. Birbirlerini çoğu kez tanımayan çeşitli kişilerin bir araya gelmesini sağlayan bu müşterek amaç çok çeşitli türden olabilir.

 Dernekler Kanunu

Dernekler ülkemizde hukuki alanda da kendilerine yer bulmuşlardır. Kuruluştan feshe kadar derneklerin uygulamakla yükümlü olduğu tüm hükümler hukuk sistemimizde yer almıştır. Derneklerin nelerden kaçınması gerektiği, neleri yapmaları gerektiği açıkça ifade edilmiştir.

Dernekler, kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünü ve gerekli belgeleri yerleşim yerinin bulunduğu yerin en büyük mülki amirine verdikleri anda tüzel kişilik kazanırlar.

Türkiye’de yerleşme hakkına sahip olan yabancı gerçek kişiler,  dernek kurabilirler veya kurulmuş derneklere üye olabilirler. On beş yaşını bitiren ayırt etme gücüne sahip küçükler yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk dernekleri kurabilirler. On iki yaşını bitiren küçükler yasal temsilcilerinin izniyle çocuk derneklerine üye olabilirler ancak yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar.

Dernekler ülkemizde en sık görülen örgütlenme biçimidir. Gönüllülük esasına dayalı çalışmaları ile bilinen sivil toplum kuruluşlarının en önde gelenidir. Örgütlenme özgürlüğünün dünya genelinde bilinen ilk örneği dernektir. Dernek kavramı İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinde de kendine yer bulmuştur.

Sosyal devlet olmanın bir getirisi olarak devletin halkına bazı temel ihtiyaçlar konusunda destek olması gerekmektedir. Dernekler de bir sivil toplum kuruluşu olarak devlete bu konuda büyük bir destek sağlamaktadır. Dernekler birçok amaçla kurulabilirler. Bunun bir sonucu olarak da birden fazla türde dernek vardır. Spor dernekleri, sanat dernekleri, dayanışma dernekleri, insani yardım dernekleri, eğitim dernekleri, hemşehri dernekler, kamu yararına çalışan dernekler gibi birçok tür vardır.

Tüzüklerinde gösterilen amaç ve bu amacı gerçekleştirmek üzere sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları dışında faaliyette bulunmazlar. Anayasa ve kanunlarla açıkça yasaklanan amaçları veya konusu suç teşkil eden fiilleri gerçekleştirmek amacıyla kurulamaz.

Dernekler Yönetmeliği

Dernekler için tüzük oluşturma zorunluluğu bulunmaktadır. Tüzükte açıkça derneğin adı, amacı, gelir kaynakları, üyelik koşulları, organları, örgütleri ve geçici yönetim kurulu, genel kurulun toplanma şekli ve zamanı gibi Dernekler Kanunu madde 4’te belirtilen diğer unsurların gösterilmesi gerekmektedir. Pek tabi tüzüğün kanuna ve ahlaka aykırı olmaması ve oluşturulurken ayrıntılı ele alınması önem taşır. Tüzükte yer almayan bir konuda kanun hükümleri uygulanmaktadır.

Derneklerin ortak amaçları tüzüklerinde belirtilmelidir. Bir derneğin çalışma konusu ve biçimleri kendi tüzüğünde yazılanlarla sınırlıdır. Dernekler; tüzüklerinde ne, nasıl yazılmışsa ona göre ancak faaliyette bulunabileceklerinden bir derneğin, örneğin yargılama faaliyetine taraf olarak katılımı için tüzüğünde açıkça “dava açma” “hak ve menfaat koruma” gibi ibarelerin yer alması gerekmektedir. Aksi halde, derneğin amaçları arasında üyelerinin haklarını korumak için yargı yollarına müracaat edebilmek gibi ifadelere yer verilmediğinde, derneğin dava açma ehliyeti bulunmayacağından hak kayıpları oluşabilecektir.

Farklı amaçlarla kurulmuş olan dernekler bir araya gelerek bir üst kuruluş da oluşturabilirler. Dernekler federasyon, konfederasyon, birlik ve platform kurabilirler. Bu sivil toplum kuruluşlarının da birbirini desteklediğini gösteren bir olgudur. Tek bir ses oluşturmak adına bir araya gelen dernekler tek başlarına başaramayacakları bazı kazançları elde edebilirler.

Dernekler günümüzde devletin sorumlulukları konusunda en büyük destekçisi olan kuruluşlardır. Giyimden gıdaya, eğitimden barınmaya, ısınmadan hijyene kadar birçok alanda varlıklarını sürdürmektedirler. Ülkemizde geçmişi çok eskiye dayanan dernekler Osmanlı döneminden beri sağlam adımlarla büyümeye devam etmişlerdir. Dernekler toplumda yardımlaşma ve birlik olma bilincini aşılamakla bilinirler. Tamamıyla gönüllülük esasıyla yapılan projeler sonucunda ihtiyaç sahipleri ihtiyaçları giderildiği için bağış yapan kişiler de manevi bir huzura eriştikleri için mutlu olurlar.

Dernekler sadece belirli bir yerleşim yerine(mahalle, ilçe, köy vb.) hizmet sunabilecekleri gibi ırk, din, dil, bölge, ülke ayrımı yapmadan ihtiyaç sahiplerinin bulunduğu her yerde hizmet sunabilirler.

Dernek şubesi açmak için ne yapılmalıdır? 

 Dernekler şubeli veya şubesiz kurulabilirler. Dernekler, gerekli görülen yerlerde genel kurul kararıyla şube açabilirler. Tüzüklerinde belirttikleri takdirde başka şehirde başka bir şubeleri olabilir.  Bu amaçla dernek yönetim kurulunca yetki verilen en az üç kişilik kurucular kurulu tarafından, şube açılacak yerin en büyük mülkî amirine şube kuruluş bildirimini ve gerekli belgelerin verilmesi gerekir.

Derneğin şubesinin açılabilmesi için öncelikle tüzüğünde dernek tüzüğünde şubesinin bulunup bulunmayacağı, bulunacak ise şubelerin nasıl kurulacağı, görev ve yetkileri ile dernek genel kurulunda nasıl temsil edileceği hususlarının yer alması gerekmektedir.

Tüzüğünde şubeye ilişkin hüküm bulunmaması halinde ise dernek genel kurul toplantısında tüzük değişikliği yapılarak şubeye ilişkin yukarıda belirtilen hükmün tüzüğüne eklenmesi gerekmektedir.

Dernekler, uluslararası faaliyette veya işbirliğinde bulunabilir,  yurt dışında temsilcilik veya şube açabilir, yurt dışında dernek veya üst kuruluş kurabilir veya yurt dışında kurulmuş dernek veya kuruluşlara katılabilirler.

Şube kuruluşu ile ilgili hususa, 31/03/2005 tarihli ve 25772 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Dernekler Yönetmeliği’nin 7 nci maddesinde ayrıntılı olarak yer verilmiştir.

Yabancı dernekler, Dış İşleri Bakanlığı’nın görüşü alınmak suretiyle İçişleri Bakanlığının izniyle Türkiye’de faaliyette veya işbirliğinde bulunabilir, temsilcilik veya şube açabilir,  dernek veya üst kuruluş kurabilir veya kurulmuş dernek veya üst kuruluşlara katılabilirler.